Boek van de week door Femke

Een bijzonder boek, dat kan ik wel zeggen. Er is al ontzettend veel geschreven over de Tweede Wereldoorlog en misschien denken we soms dat we de verhalen inmiddels kennen. Maar toen verscheen ‘Kamp Erika’. Over een concentratiekamp in Ommen, waar ik nog nooit van had gehoord. Hester den Boer ging op onderzoek naar het oorlogsverhaal van haar opa en over het verzwegen Nederlandse kamp, Kamp Erika.

Haar opa zei regelmatig: “Ik ben Jan den Boer en ik doe wat ik wil.” Dat is wat hij had overgehouden aan de oorlog, zwaar getraumatiseerd. Een man, die het lastig vond banden te onderhouden. Op verjaardagen onttrok hij zich aan het gezelschap. De woedeaanvallen van haar opa werden verklaard door zijn gevangenschap in de oorlog: ‘Hij heeft in Westerbork gezeten’. Het was een gegeven en niemand stelde daar vragen over. Totdat Hester besluit een boek over haar opa te schrijven. 

Na de dood van haar opa beseft ze hoe weinig ze eigenlijk over hem weet. Ze mailt naar het Herinneringscentrum Westerbork om gegevens te achterhalen en krijgt dan te horen dat het uitgesloten is dat haar opa in kamp Westerbork heeft gezeten. Hij blijkt gevangen te zijn geweest in Kamp Erika. Het bijzondere aan dit kamp was dat het geleid werd door Nederlanders, eigen volk. Wat zich daar heeft afgespeeld is bij de beesten af. Zo nu en dan te gruwelijk om te lezen, terwijl we toch al heel wat weten over alle verschrikkingen en misstanden.

Waar ligt de grens tussen goed en fout? Wat bezielde deze Nederlanders om bijvoorbeeld kampbewaarder te worden? Wat voor mensen maakten de keuze om dit soort gruwelijkheden te begaan? En ook: waarom is er over Kamp Erika zo weinig bekend? Den Boer probeert te achterhalen waarom de Ommenaren hebben geprobeerd dit verhaal uit te wissen. Ze heeft bijna vijf jaar aan dit verhaal gewerkt en gedegen onderzoek gedaan. Ze duikt alle archieven in om zoveel mogelijk informatie boven water te halen. Gaandeweg het verhaal wordt steeds meer duidelijk en komt de onderste steen boven. De echte geschiedenis van haar opa komt naar voren.

Ook het trauma dat van generatie op generatie ongemerkt wordt doorgegeven, blijft niet onbesproken. De derde generatie is er maar druk mee. Ook nu er steeds minder overlevenden zijn, blijven de verhalen maar komen. Misschien juist daardoor; veel bleef onbesproken en wordt nu daarom juist onderzocht. Zodat we niet vergeten.