Pittoreske reis langs de dode steden van de Zuiderzee

In de zomer van 1873 maakte de Franse cultuurhistoricus Henry Havard (1838-1921) met een tjalk een zeiltocht over de Zuiderzee, waarvan een jaar later het verslag verscheen in zijn boek La Hollande pittoresque, voyage aux villes mortes du Zuiderzée. Havard geeft een kleurrijke beschrijving van de steden die hij bezoekt en gaf hiermee bijvoorbeeld de aanzet tot het toerisme naar Volendam. Hij verbaast zich over de ontvolking van eens bloeiende centra als Enkhuizen en Medemblik, in de tijd van Havard verworden tot 'dode' steden. De nieuwe vertaling van Lex Wapenaar maakt dit opmerkelijke reisverslag weer toegankelijk voor de hedendaagse lezer en schetst een prachtig beeld van het leven rond de toenmalige Zuiderzee. 'Er is geen enkele reis in Europa die, uit wijsgerig en etnografisch oogpunt, van groter belang is dan een rondvaart over de Zuiderzee', aldus Havard. 'Heel Europa moet nog eenmaal de ogen richten naar dit stukje land dat werd veroverd op de elementen, dat werd geschapen door het menselijk genie, beschermd door zijn onvermoeibare volharding en dat de geboortegrond was van zoveel edele burgers, het object van zoveel bewondering en toewijding! Het Hollandse vaderland moet opnieuw van zich laten spreken, de wereld opnieuw verlichten met de stralen van zijn grandeur, zodat, wanneer op een noodlottige dag de naam van een grote natie van de kaart van Europa wordt geveegd door een overwinnend volk, de hele verraste wereld niet zal zeggen: was er dan nog een Nederland?'