Met Bulgaren en Montenegrijnen

Met Bulgaren en Montenegrijnen van oorlogscorrespondent Jan Fabius bestaat uit 32 levendige frontreportages die hij tijdens het begin van de Eerste Balkanoorlog schreef voor het dagblad De Haagsche Courant en het weekblad Het Leven. Als jong beroepsmilitair reisde Fabius naar het Bulgaarse front. Het lukte hem om de Bulgaarse stellingen bij Adrianopel te bereiken. Zijn frontreportages waren uniek, spannend en beeldend. In december 1912 was er een wapenstilstand; Jan Fabius verplaatste zich naar het Montenegrijnse front. De opmars van de Montenegrijnse troepen was inmiddels gestagneerd. Als verpleger – anders was niet mogelijk – voegde hij zich bij een veldhospitaal aan het Montenegrijnse front in Groeda, aan het Meer van Skoetari. [Het huidige Albanië.] Fabius had zo een prima dekmantel en bijna onbeperkt toegang tot stellingen van het Montenegrijnse leger. De langverwachte inname van Skoetari liet op zich wachten. Na drie maanden aan het front was hij het beu en reisde hij terug naar Nederland. Meteen na terugkomst hield hij drukbezochte lezingen over zijn Balkan-avonturen. Hij was een begenadigd verteller en boeide zijn gehoor met goed gekozen anekdotes. Uitgever Broese in Utrecht bundelde Fabius’ reportages in Met Bulgaren en Montenegrijnen. Brieven van een oorlogscorrespondent, dat al in april 1913 verscheen. Tot op heden was het nooit herdrukt. Jan Fabius nam in 1914 als officier deel aan de mislukte Nederlandse vredesmissie in het onafhankelijke Albanië en schreef daarover zijn tweede, bekendste en meermalen herdrukte boek Zes maanden in Albanië. Na al zijn avonturen als oorlogsverslaggever aan verschillende fronten van de Eerste Wereldoorlog volgde nog een lang, schilderachtig en avontuurlijk leven dat via Japan en Nederlands-Indië en de Japanse kampen eindigde met een omstreden carrière in de Nederlandse politiek. Met Bulgaren en Montenegrijnen bevat – naast het originele boek – extra’s, zoals brieven van Nederlandse artsen die in dezelfde periode medische hulp in Montenegro verleenden, zeventig zwart-wit foto’s uit 1912 en 1913 en een uitgebreide biografische schets van Jan Fabius.