Jood zijn of niet

'Ergens in Duitsland veroudert het walgelijke stof van Adolf Hitler in een of andere kruik. Indien mijn familieleden me niet tijdig over de oceaan gebracht hadden, zou ook ik al heel, heel lang geleden van deze aarde verdwenen zijn. Indien men me echter gedurende die jaren van de doodskampen eveneens "gelikwideerd" had, dan zou dat gebeurd zijn in naam van een geloof en uit naam van een stam die ik tweeduizend jaar geleden verlaten had, en van een identiteit die me door de nazi's was opgedrongen, evengoed als door de Joden, die in een vreselijke verstandhouding tegen mijn waarachtige zijn zouden gehandeld hebben. Zoals die arme sukkelaar waarover Plutarchus en Shakespeare praten die, toen de moordenaars Cinna de politicus zochten, tevergeefs uitriep: "Ik ben Cinna de dichter, ik ben Cinna de dichter!" en die onder hun dolkstoten stierf.' De geschiedenis van Oscar Mandels ingrijpend essay Jood zijn of niet begint in 1982, toen hij 'Being and Judaism' publiceerde in The Georgia Review. Het werd het jaar daarop opnieuw afgedrukt in een jaarlijkse anthologie met de titel Pushcart Prize: Best of the Small Presses, op aanbeveling van Joyce Carol Oates. In 1985 werd 'Being and Judaism' een van de hoofdstukken van Mandels verzameling van essays, The Book of Elaborations, in New York gepubliceerd door New Directions. Jaren later vertaalde Oscar Mandel zijn essay in het Frans. Être ou ne pas être juif werd in 2013 in Parijs gepubliceerd door de Editions Allia. Het jaar daarop verscheen er een Italiaanse vertaling, Essere o non essere ebreo, uitgegeven door de Romeinse uitgeverij Lantana. In elk nieuw stadium van deze geschiedenis bracht de auteur kleine maar niet onbelangrijke veranderingen aan, zonder zijn basisideeën te veranderen. Hij heeft dit ook gedaan onder het toeziend oog van zijn eminente Vlaamse vertaler Dr. Ludo Abicht. Vandaar dat, in zijn eigen woorden, 'de Nederlandse tekst mijn uiteindelijke en definitieve uitspraken bevat over de heikele onderwerpen waarmee ik stoutmoedig geworsteld heb'. Vertaler Ludo Abicht liet zich inspireren tot een nawoord dat als een zelfstandig essay kan worden gelezen over identiteit en actief pluralisme.