Etty Hillesum en de contouren van haar tijd

Op donderdagavond 4 september 1941 schrijft Etty Hillesum in haar dagboek: Ik wil deze eeuw leren kennen, van buiten en van binnen. Ik betast deze eeuw, iedere dag opnieuw, ik tast met m’n vingertoppen langs de contouren van deze tijd. De contouren van haar tijd zou zij tot het bittere einde blijven verkennen. Jopie Vleeschhouwer merkt in zijn verslag over Etty Hillesums vertrek uit kamp Westerbork op 7 september 1943 het volgende daarover op: Maar we gaan verder, terwijl ik dit schrijf gaat alles ook weer verder en zijzelf gaat ook verder en verder naar het Oosten, waar ze eigenlijk zoo graag naartoe wilde. Ze was eigenlijk ook wel een beetje blij geloof ik, dàt ze deze ervaringen nu ging opdoen, dat ze nu ook alles en alles mee moest gaan beleven, wat er voor ons is weggelegd. Het is nu 75 jaar geleden dat Etty Hillesum in het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau omkwam. Op dat ogenblik had zij ervaren wat het Massenschicksal voor haar en haar volk concreet inhield. Wij weten niet wat haar uiteindelijke conclusie was over de contouren van haar tijd en of zij zich tot het laatst toe heeft kunnen vasthouden aan haar diepgewortelde overtuiging te midden van de gruwelen van de Sjoa. Het is eigenlijk ook niet van belang om dit te weten, want de erfenis die zij ons heeft nagelaten, zal door geen enkel totalitair geweld meer kunnen worden weggenomen. Haar woorden zijn nu over de hele wereld bekend. De serie Etty Hillesum Studies is een uitgave van het Etty Hillesum Onderzoekscentrum in Middelburg en staat onder redactie van Klaas A.D. Smelik, Julie Benschop-Plokker, Lotte Bergen, Marja Clement, Meins G.S. Coetsier, Gerrit Van Oord en Jurjen Wiersma. Klaas A.D. Smelik studeerde theologie, semitische talen, oude geschiedenis en archeologie in Utrecht, Amsterdam en Leiden. Hij doceerde Hebreeuws, Hebreeuwse Bijbel en Jodendom in Amsterdam, Utrecht, Brussel, Leuven en Gent. In 2006 richtte hij het Etty Hillesum Onderzoekscentrum op, eerst in Gent en sinds 2015 in Middelburg. Verder is hij specialist op het gebied van het antisemitisme.