Een gedreven buitenstaander

Jacobus Henricus van ’t Hoff (1852-1911) was een van Nederlands grootste, maar ook kleurrijkste wetenschappers. Als student betoogde hij dat moleculen een ruimtelijke structuur hebben, terwijl velen er nog aan twijfelden of moleculen wel bestonden. Hij gaf de scheikunde een nieuw gezicht door de introductie van fysische methoden en bood inzicht in het verloop van chemische reacties. Maar hij schreef ook gedichten, had Byron en Heine paraat en vond dat echte wetenschap niet buiten verbeeldingskracht kon. Zijn leven lang heeft hij gestreden om – bevrijd van administratieve verplichtingen – zich volledig te kunnen wijden aan wetenschappelijk onderzoek. Buitenlandse universiteiten wilden hem dat maar wat graag geven. Een eerste aanbod uit Leipzig legde hij nog naast zich neer, omdat Amsterdam hem een nieuw laboratorium in het vooruitzicht stelde. Toen acht jaar later de lokroep klonk uit Berlijn, waren alle pogingen hem voor Nederland te behouden tevergeefs. In Duitsland groeide hij uit tot een wetenschappelijke grootheid en werd hij overladen met prijzen, waaronder de allereerste Nobelprijs voor Scheikunde in 1901. Een gedreven buitenstaander is de eerste biografie van deze geniale en beminnelijke chemicus in meer dan honderd jaar. Rob van den Berg (1961) is fysisch chemicus en wetenschapsjournalist. Hij doet wetenschapshistorisch onderzoek aan de Universiteit Leiden en publiceerde eerder een biografie van de Nederlandse natuurkundige Johannes Diderik van der Waals.