De stille kracht

Louis Couperus schetst in De stille kracht vijftig jaar voor de bloedige aftocht uit Indonesië hoe de verhoudingen in de Nederlandse koloniën liggen. Hij laat op meesterlijke wijze zien dat Nederland veel eerder dan het moment van soevereiniteitsoverdracht in 1949 al mentaal afstand heeft moeten doen van zijn machtspositie. Met naam en toenaam benoemt Louis Couperus waar de gevaren voor het Nederlandse koloniale bestuur vandaan komen. Lees je De stille kracht, dan bekruipt je allengs het idee dat Nederland in Indië nooit had kunnen winnen, niet verliezen ook: de koloniale macht stond in Azië buiten de orde en werd gedoogd tot haar tijd op was. Misschien, als hij had toegegeven, was zijn leven anders geworden. Want hij, onverzettelijk, raadde niet de heilige ogenblikken, dat de mens niet moet zijn zijn eigen wil, maar zich vroom moet laten gaan naar de drang van de stille machten. Die ogenblikken eerbiedigde, erkende, kende hij niet en nooit. U, artistiek, voelt het gevaar naderen, vaag, als een wolk, in de lucht, in de Indische nacht; ik zie het gevaar al heel werkelijk oprijzen - voor Holland - zo niet van Amerika en van Japan uit, dan uit Indiës eigen grond.