De overlever

Uitzonderlijk oorlogsverhaal, voor lezers van De jongen die zijn vader naar Auschwitz volgde en Ik ontsnapte uit Auschwitz . Josef Lewkowicz is pas zestien wanneer hij zijn naam kwijtraakt en een nummer wordt: gevangene 85314. Als bijna de enige van zijn hele familie wordt hij ‘naar links’ gestuurd, naar concentratiekamp P?aszów, in plaats van direct naar de gaskamers. Na P?aszów volgt Auschwitz, na Auschwitz volgen Amstetten, Mauthausen, Melk en Ebensee. Direct na de bevrijding rekruteert de Amerikaanse inlichtingendienst hem om kampcommandant Amon Göth, beter bekend als ‘De slager van P?aszów’, voor het gerecht te dagen. De rest van zijn leven legt Lewkowicz zich toe op het opsporen van door de oorlog verweesde Joodse kinderen om ze een thuis te bieden. Zijn rauwe getuigenis van zes concentratiekampen en de naoorlogse tribunalen legt op indrukwekkende wijze de geest, de ziel, de nesjama van een overlever bloot. ‘Mensen die baden om dood te mogen, overleefden vaak. Degenen die vochten om te overleven, stierven vaak. Ik weet ook niet waarom. Ik krijg vaak de vraag wat er door me heen ging. Eerlijk gezegd geloof ik dat ik het heb overleefd omdat ik helemaal niet nadacht. Emoena, het geloof, was mijn enige houvast. Zelfs de SS kon dat niet van me afpakken. Ze konden mijn leven nemen. Ze konden mijn ouders en broers vermoorden. Maar mijn geloof konden ze niet vernietigen.’ Josef Lewkowicz