De loslippige sieraden

De sultan Mangogul kan danzij de toverkracht van een ring het `sieraad van de vrouw, haar geslacht, laten kletsen. Samen met Mirzoza, zijn favoriete, verdrijft hij op Duizend-en-een-nacht-achtige wijze zijn verveling door het ene na het andere overspelige sieraad uit te horen over zijn avonturen. Mirzoza is ervan overtuigd dat er ook trouwe, deugdzame vrouwen bestaan, maar de proeven met de ring lijken haar opvattingen niet te kunnen schragen. De vagina-monologen doen ondertussen veel stof opwaaien: wetenschap en kerk buigen zich over het verschijnsel, de handel haakt erop in, politiek en rechtspraak trekken er profijt van. Dat Diderot de ondeugende, zogenaamd uit het Congolees vertaalde roman Les bijoux indiscretes schreef werd lange tijd geweten aan zijn penibele financiële situatie en zijn nazaten meenden zijn auteurschap van het boek (dat hij in 1748 anoniem publiceerde) te moeten verdonkeremanen. Nu wordt algemeen erkend dat Diderots roman weliswaar frivool, geestig en scabreus is, maar ook een serieuze bijdrage levert aan zijn denken. Via het driftleven dat Diderot de praatgrage sieraden laat onthullen, toont hij hoe vermakelijk, hoe banaal, hoe klungelachtig de wereld eigenlijk in elkaar zit. Vele zaken die ook in Diderots en dAlemberts Encyclopédie aan de orde komen passeren dankzij het geklets van de `bijoux de revue: het sociale leven, de politiek, religie, mode, zeden, geschiedenis, wetenschappen, kunsten en zo biedt de roman een scherpe en alomvattende maatschappijkritiek.