De lippen van de aarde

In zijn omvangrijke verzameling oden schept Neruda "een geschiedenis van de dingen, de beroepen, de mensen, de vruchten, de bloemen [en] het leven." Het zijn oden / van alle / kleuren en grootten, waarin de dichter alles en iedereen roemt. Zo brengt hij een ode aan de lente, die is als een groene brief / die de bomen lezen, aan de eenvoud, die hem opnieuw leerde zingen, aan de geur van zijn geliefde, aan de sterren, de maan en de zon, die het Horloge en de middelste bloem / van de hemel zijn. Met grenzeloze dankbaarheid en bewondering biedt de dichter van alles / een beetje / voor iedereen. Hij vleit onbekende goden met zijn vers, en zingt onder besterde hemelen over wat zelfs zeemeerminnen zijn vergeten: een ode aan het leven. Neruda ziet poëzie niet als een dampende najade. Hij zet haar als wasvrouw aan het werk, laat haar brood verkopen in de bakkerijen, spinnen met de eenvoudige weefsters en ijzer beslaan in de metaalwerkplaats. Hij brengt haar naar de ondergrondse mijnen en moet lachen als ze tevoorschijn komt met haar voorhoofd vol vlekken steenkool. Zijn poëzie spreekt de taal van mensen, de taal van iedereen. In uiterst korte verzen weet Neruda vervoering en rust met elkaar te combineren. Maar zelfs achter zijn schijnbaar eenvoudige poëzie schuilen diepere betekenissen als politiek, oorlog, geheime liefde en armoede. Neruda bevecht de gevestigde machten terwijl hij het leven in al haar schoonheid herontdekt. De oden van Pablo Neruda werden oorspronkelijk in drie boeken uitgegeven: Odas elementales (1954), Nuevas odas elementales (1955) en Tercer libro de las odas (1957). In De lippen van de aarde worden 100 oden bij elkaar gevoegd, een ruime selectie uit de drie originele bundels. Ze worden prachtig vertaald door Bart Vonck, zodat ze nu ook in het Nederlands geproefd kunnen worden. En ze smaken heerlijk. Pablo Neruda (Chili, 1904-1973) werd geboren als Neftalí Ricardo Reyes Basoalto. Hij wordt met recht één van de grootste dichters van de twintigste eeuw genoemd. Als jongeman werd hij al bekend door zijn poëzie, die hij uitgaf onder de naam Pablo Neruda. De Chileense dichter belichaamt de traditie van de geëngageerde Latijns-Amerikaanse kunstenaars. Hij had een lange politieke carrière die in vele gedichten naar voren komt, maar hij is veel meer dan enkel een politiek dichter. Hij was een romanticus die ook liefdessonnetten schreef en een uitbundige ziel die met zijn oden het leven vierde. Hij werd het icoon van de openhartige poëzie die in een pure en eenvoudige taal het menselijk bestaan bezingt. In 1971 won hij de Nobelprijs van Literatuur. Amper twee jaar daarna stierf hij door kanker ondermijnd in verdachte omstandigheden. Het gerucht gaat dat hij door de dictatuur van Pinochet op zijn ziekbed werd vermoord. Bart Vonck (Brugge, 1957) is actief als literair vertaler uit het Spaans, het Portugees en het Frans, met een voorkeur voor poëzie. Die voorliefde had onder andere tot gevolg dat hij de samensteller-vertaler werd van een reeks bloemlezingen van de hedendaagse Spaanse poëzie: De Tuin der Muzen, uitgegeven bij Uitgeverij P, met de steun van het instituto Cervantes. Hij vertaalde ook poëzie van onder meer Valente, Gamoneda, Maillard,Vallejo en Ortiz Uit het Frans bracht hij vertalingen van Jacqmin en Vaes, en uit het Portugees een Bloemlezing van de hedendaagse Braziliaanse poëzie en een selectie uit de gedichten van de Braziliaan Domeneck, Het veranderde lichaam (Perdu, 2015).Van de Spaanse dichter Lorca publiceerde hij in 2009 de Verzamelde gedichten bij Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep in de befaamde Perpetuareeks waarin in 2014 ook de volledige vertaling van Neruda's Canto general verscheen. Van Pablo Neruda vertaalde hij ook Spanje in het hart (1986), Verblijf op aarde (2004) en Ode aan een ster (2014). Bart Vonck is ook dichter en criticus. Voor zijn laatste bundel Teloor, zalig (2014) kreeg hij de Poëziepremie van de Provincie West-Vlaanderen. Zijn voorlaatste bundel Wanvuur (2008) verscheen in 2012 in het Frans als Malfeu bij uitgeverij Le Cormier.