De hartelijke poezen van Drs. P

Drs. P (1919-2015) Drs. P werd op 24 augustus 1919 als Heinz Hermann Polzer geboren in Thun (Zwitserland) als zoon van een Oostenrijkse vader en een Nederlandse moeder. Na de scheiding van zijn ouders emigreerde hij in 1922 met zijn moeder en oudere zus naar Nederland, waar hij opgroeide in Utrecht en Velp. In 1939 ging hij bedrijfseconomie studeren aan de Nederlandse Economische Hogeschool (de huidige Erasmus Universiteit) in Rotterdam, waar hij zijn medestudenten vermaakte met zelfgemaakte nummers op andermans muziek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij naar aanleiding van een door hem geschreven verhaaltje in het studentenblad waarin hij de spot dreef met Hitler en Mussolini door de Duitsers veroordeeld tot twee maanden cel in de Scheveningse strafgevangenis - later met nog eens twee maanden verlengd wegens het afbeelden van de Führer en de Duce als jokers in een eigengemaakt kaartspel. Toen hij in 1942 werd vrijgelaten vertrok Heinz Polzer naar zijn geboorteland, waar hij zijn militaire dienstplicht vervulde bij de geneeskundige troepen van het Neutrale Zwitserse leger. In 1945 arriveerde hij als Rode Kruis-vrijwilliger in het reeds bevrijde Parijs, waar hij als pianist optrad voor de Amerikaanse soldaten. Ook werkte hij enige tijd bij de Geallieerde Censuur. Zijn Parijse belevenissen zou hij later beschrijven in Souvenir de Paris. Na zijn afstuderen in 1950 werkte hij enige tijd als redacteur en copywriter voor reclamebureaus. In 1954 werd hij uitgezonden naar een kantoor in Jakarta, en vanuit Indonesië maakte hij lange reizen door Azië en de beide Amerika’s. Teruggekeerd in Nederland werd Heinz Polzer door zijn oud-reclamecollega Willem Duys aangespoord om zich volledig toe te leggen op het schrijven. Duys bedacht in 1962 het pseudoniem waaronder Polzer zich ruim een halve eeuw zou manifesteren: Drs. P . Onder deze naam trad hij vanaf dat moment sporadisch in het openbaar op – onder andere als gast in de theatershows van Ramses Shaffy – maar met zijn verschijning in het televisieprogramma van Duys beleefde Drs. P in 1964 zijn nationale doorbraak. Het zou het begin worden van een lange reeks LP’s, televisiespecials en optredens. Zijn populariteit ontleende Drs. P aan de combinatie van zijn keurige uiterlijk en kenmerkende stemgeluid, die hij combineerde met een plechtig-droogkomische zang- en verteltrant en bovenal de ongekende taalvaardigheid, muzikaliteit en ironische humor die hij in zijn nummers verwerkte. Met De Veerpont (in de volksmond Heen en Weer) en Dodenrit (beter bekend als de Troïka) belandde Drs. P in de Top-40, en beide nummers duiken jaren later nog altijd regelmatig op in de jaarlijkse Top-2000 van Radio 2. Naast zijn carrière als artiest en medewerker aan diverse radio- en televisieprogramma’s maakte Heinz Polzer naam als tekstleverancier van andere artiesten, zoals Adèle Bloemendaal, Gerard Cox, Hetty Blok, Don Quishocking en Jenny Arean. Ook vormde hij een belangrijke inspiratiebron voor het literaire cabaret dat in de jaren 60 en 70 zijn hoogtijdagen beleefde. Bovendien ontwikkelde Drs. P zich tot een groot theoreticus van het lichte vers, waarbij hij zich toelegde op het beoefenen van bestaande versvormen en nieuwe, door hem zelf ontwikkelde rijmschema’s zoals het Ollekebolleke, de Balladette en het Onzijn. In dit kader vormde hij jarenlang samen met Ivo de Wijs ‘Het Rijmschap’ voor het tijdschrift Onze Taal. Het werk van Drs. P en het light verse in het algemeen werd vanaf de jaren 80 ook in literaire kring steeds serieuzer genomen. In 1986 verschenen bloemlezingen van zowel zijn liedteksten als zijn verzen, en hetzelfde jaar ontving Heinz Polzer de Kees Stip-prijs en de Cestoda-prijs voor zijn wapenfeiten op verskundig terrein. In 1991 kreeg hij de Gouden Harp, een jaar later gevolgd door een Edison voor het verzamelalbum Drs. P compilé sur CD. Na het beëindigen van zijn carrière als uitvoerend artiest kreeg Drs. P in 1997 als eerste de Blijvend Applaus Prijs voor oud-podiumkunstenaars uitgereikt. Meerdere (oeuvre-)prijzen volgden, zoals de Tollensprijs in 2000. Anderzijds bleef hij zeer actief als schrijver en leverde, al dan niet in samenwerking met een co-auteur, vrijwel elk jaar een of meer nieuwe titels af, zoals Wis- en Natuurlyriek (met Marjolein Kool) en Kijkvoer & Leesgenot (met Michèl de Jong). Tussen 1999 en 2005 verschenen diverse bundelingen van ouder werk in de vorm van liedteksten (Tante Constance & Tante Mathilde), verzen (Toenemend Feestgedruis) en proza (Heinde en Verre). In 2012 werd het 8 CD’s tellende muzikale overzichtswerk Drs. P Compilé Complé gepresenteerd tijdens een feestelijke bijeenkomst in De Kleine Komedie, waar een keur aan oude en jonge artiesten klassieke nummers van Drs. P ten gehore brachten. Aan het eind van de avond ontving hij uit handen van de wethouder van cultuur de Frans Banninck Cocq-penning van de stad Amsterdam. Kort na de verschijning van zijn laatste solopublicatie in het najaar van 2013, de ollekebollekebundel Jongste Ontdekkingen, trok Drs. P zich terug uit de openbaarheid. Na een periode van afnemende gezondheid overleed Heinz Hermann Polzer op 13 juni 2015 in een Amsterdams verpleeghuis, ruim twee maanden voor zijn 96ste verjaardag.